Sejarah Kg Terpilih
ASAL USUL KAMPUNG TERPILIH
Sejarah asal usul sesebuah kampung penting
dalam mendapatkan maklumat yang lebih jelas dan tepat. Hal ini kerana,sejarah
ini perlu dipelihara supaya generasi akan datang mengetahui asal usul
kampung-kampung tersebut dengan lebih jelas. Kajian yang dilakukan ini adalah
bertujuan untuk mengkaji tentang sejarah asal usul lima buah kampung di Terengganu.
Antara kampung yang dikaji ialah Kampung Alor Limbat, Kampung Felda Bukit
Bading, Kampung Wakaf Tapai, Kampung Buloh dan Kampung Jerong Seberang. Kampung-kampung
ini merupakan antara kampung tertua dalam lipatan Sejarah Terengganu. Dalam
mengkaji sejarah asal usul kampung-kampung tersebut, terdapat pelbagai kaedah
yang telah digunakan bagi mendapatkan maklumat yang tepat.
Kampung Alor Limbat telah diletakkan
sebagai ‘alor limbat’ kerana terdapat peristiwa-peristiwa yang agak unik. Mengikut
cerita orang-orang kampung, peristiwa ikan limbat putih yang sering bermaharajalela
di sepanjang sungai apabila hujan turun. Ikan ini mempunyai kepanjangan lebih
kurang tiga kaki dan mempunyai balung dibadannya. Kampung Felda Bukit Bading. pula
diambil namanya disebabkan…….. Seterusnya, Kampung Wakaf Tapai juga mempunyai
sejarah yang agak menarik. Kampung ini diambil apabila nama Wakaf Tapai disebut
oleh penghulu Mat Amin semasa menjalankan kerja gotong royong membuat jalan di
kampung ini untuk menghubungkan kampung ini dengan Kuala Berang. Pekerja-pekerja
gotong royong ini selalu singgah di wakaf
tempat Mandak Busu dan ibunya, Siah yang menjual tapai di sebuah wakaf. Pada
masa yang sama, kampung ini juga pernah dikenali sebagai Pekan Koboi.Namun
begitu cerita ini masih tidak dapat dikenal pasti kesahihannya.
Seperti kampung-kampung lain,Kampung Buloh
juga mempunyai sejarah yang menarik.Nama kampung ini diambil bersempena………. Kampung
Jerong Seberang. Nama kampung ini telah diambil berikutan kedudukan kampung ini
yang dipisahkan oleh sebatang sungai yang memisahkannya dengan kampung-kampung
lain di sekitarnya. Sejarah kampung mempunyai makna yang agak mendalam bagi penduduk
dan tidak patut dilupai walaupun perubahan telah berlaku.
Konklusinya,asal usul nama sesebuah amat
penting untuk diketahui umum.Hal ini delikia kerana,sejarah kampung-kampung ini
sangat penting supaya generasi akan datang dapat mengetahui asal usul
kampung-kampung tersebut dengan lebih jelas.
1.0
ASAL USUL LIMA BUAH KAMPUNG DI DAERAH MARANG,TERENGGANU
1.1 KAMPUNG ALOR LIMBAT
Kampung pertama yang saya kaji asal usulnya
ialah Kampung Alor Limbat.Kampung ini terletak lebih kurang 19 kilometer
daripada Bandar Kuala Terengganu dan mempunyai jumlah penduduk lebih kurang
1200 orang.Sumber pendapatan penduduk di kampung ini ialah di bidang pertanian.Kampung
ini mempunyai 594 orang penduduk lelaki dan 597 orang penduduk perempuan.Kampung
ini mempunyai keluasan lapan kilometer persegi
dan penggunaan tanah seluas 800 hektar, keadaan bentuk muka buminya
adalah tanah pamah yang subur,berpaya dan berbukit.Alor Limbat merupakan sebuah
kampung tertua dalam lipatan Sejarah Negeri Terengganu.Kampung ini mempunyai
sejarah dan peristiwa yang agak unik.Menurut cerita beberapa orang tua yang
telah saya temui,mereka telah menceritakan pelbagai kisah bagaimana kampung ini
mendapat nama ‘Alor Limbat’.Pada mulanya,kampung ini dikenali sebagai Kampung
Matahari Naik kerana kedudukannya adalah mengarah ke timur.Pada waktu itu,penduduk
kampung hanya lebih kurang 17 belas orang sahaja dan terdiri dari tiga
keluarga.Kampung ini diperintah oleh seorang tokoh yang gagah dan berani iaitu
dikenali sebagai Tukang Dolah.Beliaulah yang menguasai sebahagian besar tanah
di kampung ini.
Menurut sumber-sumber yang diceritakan
oleh orang-orang tua di kampung ini sebenarnya kampung ini telah wujud sejak
sebelum tahun 1880-an lagi.Hal ini mungkin logik jika dikaitkan dengan peristiwa
sejarah di mana di dalam tempoh 1820-an,Siam telah berkuasa ke atas empat
negeri-negeri Melayu Utara iaitu Kedah,Perlis,Kelantan dan Terengganu.Dipercayai
Marhum Mata Merah adalah pengasas kampung ini iaitu dari tahun 1839 hingga
tahun 1880.Diantara tahun 1839 hingga tahun 1876,Terengganu diperintah oleh
Sultan Omar dan baginda telah menghantar bunga emas kepada Siam setiap tiga
tahun sebagai tanda persahabatan dengan Negara Siam.Jadi di dalam masa
Terengganu bersahabat inilah kedudukannya menjadi lebih teguh.Baginda Sultan
Omar telah membahagikan Negeri Terengganu kepada beberapa daerah dan dipecahkan
pula kepada beberapa Mukim dan kampung-kampung kecil yang ditadbirkan oleh
seorang Penghulu Mukim.
Diceritakan,pada suatu masa dahulu
terdapat seramai tujuh orang adik-beradik dari Siam telah datang ke kampung ini
untuk membunuh seekor ular yang ganas iaitu dikenali sebagai ular bidar atau
ular lembu.Ular ini sentiasa bergerak di dalam alur yang panjangnya hampir satu
batu.Alur ini adalah bermula dari Bukit Tok Baut yang terletak di bahagian hulu
kampung ini dan terus menganjur ke Baruh Dalam iaitu terletak mengarah ke utara
kampung ini.Ular ini besar dan apabila berlakunya hujan panas,ular ini akan
mengeluarkan bunyi seperti suara lembu.Oleh sebab itu,ular ini dikenali sebagai
ular lembu.Di dalam usaha tujuh orang adik-beradik itu menangkap ular tersebut,enam
orang daripada tujuh beradik itu telah pengsan.Akhirnya,seorang adik-beradiknya
yang tidak pengsan itu telah berjaya menangkap ular tersebut dan membunuhnya.Sebahagian
daripada daging ular itu telah direbus dan dijadikan ubat untuk memulihkan
semula enam orang yang telah pengsan itu.Selepas makan ubat itu,enam beradik
yang pengsan itu telah pulih.
Selain daripada peristiwa ini,kampung ini juga
telah mendapat nama bersempena seekor ikan yang benama Ikan Limbat.Tidak
seberapa lama selepas peristiwa tujuh beradik itu,seekor gajah telah dijumpai
terbunuh dipinggir Bukit Tok Baut.Ketika penduduk kampung ini pulang dari huma,mereka
telah melihat sekumpulan ikan besar sedang makan bangkai gajah itu.Menurut
cerita mereka, ikan ini mempunyai kepanjangan lebih kurang tiga kaki dan
mempunyai balung iaitu bermula dari atas hidung hinggalah ke ekor.Ikan Limbat
ini sentiasa berulang-alik melalui alur itu ke Bukit Tok Baut untuk makan
bangkai gajah tersebut.Hal ini memang pernah disaksikan oleh orang-orang
kampung yang sentiasa berulang-alik dari huma iaitu yang terletak di Bukit Tok
Baut.Sekawan ikan limbat ini akan bermaharajalela apabila hujan turun.Tragedi
ini berlaku di sebuah alur yang bernama Alur Kerkut.Menurut Haji Mat Saman bin
Ali iaitu Ketua Kampung Alor Limbat,tujuh beradik dari Siam itu cuba melapah
isi ikan untuk dibahagikan kepada tujuh bahagian,namun semasa hendak melapah
isi ikan itu, pengikutnya pengsan secara tiba-tiba dan mati.1Oleh
itu,kesan daripada dua peristiwa aneh itu,maka orang-orang kampung ini telah
bersetuju memberikan nama kampung ini sebagai Kampung Alor Limbat.Cerita-cerita
ini telah disampaikan dari satu generasi ke satu generasi dan tetap menjadi
ingatan terutama kepada orang-orang tua di kampung ini.
1.Tuan Haji Mat
Saman bin Ali,69 tahun,Kampung Alor Limbat,21400 Marang,Terengganu.
1.2 KAMPUNG SUNGAI SERAI
Seterusnya,saya juga telah mengkaji asal
usul nama Kampung Sungai Serai.Kampung ini merupakan sebuah kampung yang
terletak di daerah Marang,Terngganu.Perjalanan dari Bandar Marang memakan masa
kira-kira 20 minit manakala untuk ke Kuala Terengganu pula kira-kira 40 minit.Kampung
ini dibawah dun Pengkalan Berangan dan parlimennya adalah Marang.Berbeza dengan
kampung-kampung lain,Kampung Sungai Serai terletak agak jauh di pedalaman.Oleh
hal yang demikian,pertanian merupakan asas utama penduduk untuk menjana ekonomi.Mempunyai jumlah
penduduk yang dianggarkan seramai 1200 orang dan terdapat 147 buah rumah di
kampung ini.Hampir sebahagian besar kawasan penempatan di kampung ini dibina
secara berderet di pinggir jalan.
Kampung Sungai Serai dikenali sebagai rumpun serai di tebing
sungai.Mempunyai sejarah yang menarik dan unik dalam mendapatkan nama kampung
ini.Menurut sumber internet yang saya perolehi,kampung ini mula dibuka sekitar
tahun 1857-an.Orang pertama yang meneroka kampung ini berasal dari Kampung
Undang iaitu Tun Khatib bersama 20 orang pengikutnya.Pada awal penerokaan,kampung
ini dipenuhi dengan hutan tebal dan dikelilingi kawasan bukit serta beberapa
batang sungai.Pekerjaan utama penduduk suatu ketika dahulu ialah petani dan
pekebun kecil.Nama ‘Sungai Serai’ diambil bersempena rumpun-rumpun serai yang
tumbuh bergitu banyak di sepanjang tebing sungai suatu ketika dahulu.Bermula
dari situlah,Tun Khatib mendapat ilham bagi menamakan kampung ini sebagai
Kampung Sungai Serai.Oleh kerana sifat kepimpinan yang wujud pada diri Tun
Khatib,beliaulah telah dilantik sebagai penghulu pertama di kampung ini.Namun
kini,rumpun-rumpun serai yang suatu ketika dahulu memenuhi tebing sungai telah
pun hilang di telan zaman.22Selain itu,menurut JKKK kampung ini juga
iaitu En.Abd.Wahab bin Omar,nama kampung ini juga diambil bersempena
rumpun-rumpun serai yang tumbuh terlalu banyak di sepanjang sungai di kampung
ini.3
2.http://119.110.105.61/KampungSungaiSerai/index.php?option=com_content&view=article&id=13&Itemid=17&lang=ms
3.En.Abd Wahab bin
Omar, tahun,Kampung Sungai Serai,21400,Marang,Terengganu.
1.3 KAMPUNG WAKAF TAPAI
Kampung Wakaf Tapai juga mempunyai sejarah
dan peristiwa yang unik.Kampung yang terletak di daerah Marang,Terengganu ini
mendapat nama ‘Wakaf Tapai’ kerana mempunyai dua peristiwa yang menarik.Wakaf
Tapai ialah sebuah kampung yang terletak di kilometer 26 jalan Kuala Terengganu
ke Kuala Berang.Keluasannya lebih kurang 6.4 kilometer persegi,mengandungi 1928
orang penduduk yang terdiri daripada tiga kaum iaitu Melayu,Cina dan India. Kaum
Melayu berjumlah 1521 orang,Cina,400 orang dan India,tujuh orang.Kira-kira tige
per empat dari penduduknya bekerja sebagai penoreh getah dan penanam padi
sementara satu per empat lagi bekerja dalam berbagai-bagai lapangan seperti
berniaga,peraih tukang dan sebagainya.
Pada
awal-awal tahun 1930-an,nama Wakaf Tapai masih belum muncul lagi.Namanya pada
masa itu dikenali sebagai Ara Mehit oleh penduduk di situ dan orang-orang di
sekitar Alor Limbat.Oleh sebab itu,ramai daripada penduduk Kampung Wakaf Tapai
berasal dari Kampung Alor Limbat.Ada
beberapa sumber tentang kemunculan nama Wakaf Tapai.Mengikut Mandak bt.Busu,nama
Wakaf Tapai mula disebut oleh Penghulu Mat Amin semasa menjalankan kerja
gotong-royong membuat jalan di kampung ini untuk menghubungkan dengan Kuala
Berang.Pekerja-pekerja gotong-royong ini selalu singgah di sebuah wakaf tempat
Mandak dan ibunya,Siah menjual tapai.Akhirnya, apabila ramai orang yang datang
ke tempat ini untuk membeli tapai,lama-lama namanya semakin popular dan disebut
Wakaf Tapai.
Kenyataan ini disokong oleh Halimah
bt.Mohd.Menurutnya,nama kampung ini mula-mula disebut secara rasmi oleh
Penghulu Mat Amin pada hari Jumaat semasa beliau dan orang-orangnya balik dari
kerja membuat jalan dan singgah membeli tapai yang dijual oleh
Mandak.Dikatakan,semasa pekerja-pekerja membuat jalan yang berjumlah kira-kira
200 orang itu sedang makan tapai,Penghulu Mat Amin mencadangkan supaya tempat
ini dinamakan Wakaf Tapai mengambil sempena nama wakaf tempat Mandak menjual
tapai.Cadangan ini juga disokong oleh Penghulu Abd.Rahman bin Samad (Penghulu
Man).Maka dari hari itulah,nama Wakaf Tapai mula disebut secara rasmi.Perasmian
nama kampung ini berlaku kira-kira dalam tahun 1932 atau tahun 1933.Dikatakan
juga pada hari itu, 12 bakul tapai telah habis dijual.Menurut JKKK Kampung
Wakaf Tapai,En Sulong bin Ismail,Mandak Busu menjual tapai semasa berhenti
berehat selepas penat berjalan dan menurutnya lagi,kampung ini juga pernah
dikenali sebagai Pekan Koboi.4
4.En.Sulong bin
Ismail,69 tahun,Tanah Lot SPKA Wakaf Tapai,21040,Marang,Terengganu.
Ada juga sumber lain yang menyatakan
bahawa orang yang mula-mula menyebut nama Wakaf Tapai ialah orang-orang dari
Kampung Ibai iaitu sebuah kampung yang hampir dengan Kampung Atas Tol lebih
kurang 16 kilometer dari Kampung Wakaf Tapai.Mereka selalu berulang-alik di
antara tempat mereka dengan kampung Wakaf Tapai.Dalam perjalanan,mereka selalu
singgah di wakaf tempat Mandak dan ibunya,Siah menjual tapai.Oleh sebab itulah
mereka menyebut nama kampung ini sebagai Wakaf Tapai.Dari kenyataan-kenyataan
ini kita boleh membuat kesimpulan bahawa mereka semua bersetuju yang nama Wakaf
Tapai diambil dari nama wakaf tempat dimana Mandak bt.Busu dan ibunya,Siah
menjual tapai.Wakaf ini telah didirikan oleh bapa Mandak yang dikenali dengan
nama Tok Busu dan beliau berasal dari Kelantan.Wakaf ini dibuat dengan kayu
bulat dan beratap daun sagu.Orang yang mula-mula yang tinggal di kampung ini
ialah Tok Bidan Midah,Mandak bt.Busu dan Penghulu Man.Mereka datang ke sini
sebelum berlakunya banjir besar pada tahun 1926.Mandak bt.Busu merupakan anak
kelahiran Kampung Tanggul sementara Penghulu Man berasal dari Kampung Pulau
Manis
1.4 KAMPUNG TELAGA MENGKUDU
Selain itu,saya juga mengkaji asal usul
nama Kampung Telaga Mengkudu iaitu sebuah kampung yang terletak di dalam daerah
Marang,Terengganu.Kampung ini terletak 18 kilometer dari bandar Kuala
Terengganu dan 25 kilometer dari bandar Marang.Kampung Telaga Mengkudu
mempunyai sejarah dan peristiwa yang amat menarik.Terdapat pelbagai maklumat
berkaitan asal usul nama kampung ini.Berikut merupakan maklumat-maklumat yang
dapat diperolehi dan disenaraikan merangkumi Sejarah Komuniti Tempatan.Saya
mendapat maklumat ini melalui sesi temu bual bersama penduduk kampung ini.Menurut
cerita beberapa orang tua yang telah saya temui,mereka telah menceritakan
pelbagai kisah bagaimana kampung ini mendapat nama Telaga Mengkudu.
Menurut mereka,Kampung Telaga Mengkudu
mendapat nama semasa tahun 1800-an.Keluasan kampung ini pada masa itu tidak
begitu besar.Hal ini demikian kerana,Kampung Telaga Mengkudu pada masa itu
merupakan kampung yang tidak mempunyai nama tetapi dinyatakan telah bergabung
dengan dua buah kampung lain iaitu
Kampung Pusu Tiga dan Kampung Balai Tanjung.Saya difahamkan juga kampung
ini dipanggil Hutan Tuan Haji Dollah.Menurut cerita mereka,terdapat seorang
bangsawan pada zaman dahulu yang tinggal di kampung ini.Dia berasal dari Negeri
Sembilan dan dikenali sebagai orang besar Tuan Harun.Semasa dia sampai di
kampung ini,penduduk di situ kebanyakkannya menanam padi dan menangkap ikan.Kampung
ini dilihat sebagai satu komuniti kerana tidak menjadi kampung gabungan lagi
pada masa itu.
Apabila terdengar cerita ini,orang besar
Tuan Harun telah pergi meminta pendapat orang kampung tentang perkara ini.Orang
besar Tuan Harun telah bertanya akan pendapat orang kampung tentang perkara
tersebut.Orang besar Tuan Harun telah meminta pendapat mereka dan berbincang
tentang perletakan nama kampung ini.Kampung Telaga Mengkudu terletak ditepi
jalan yang menghubungkan Kuala Berang dengan Kuala Terengganu.Semasa penduduk
Kuala Berang hendak ke Kuala Terengganu,mereka akan berhenti berehat di wakaf
yang terletak di tengah-tengah jalan yang menghubung dua tempat ini.Ditepi
wakaf tersebut telah dibina sebuah telaga oleh orang kampung disebabkan ramai
yang mengalami sakit kaki setelah berjalan agak jauh.Oleh itu,mereka telan
menanam pokok mengkudu ditepi telaga itu untuk dijadikan ubat kepada mereka
yang mengalami sakit kaki itu.Disebabkan kejadian ini,mereka telah mengambil
keputusan untuk tidak meletakkan nama kampung ini sebagai kampung Wakaf
Mengkudu tetapi sebaliknya telah meletakkan nama kampung ini sebagai Telaga
Mengkudu.
Versi lain yang diceritakan oleh JKKK
Kampung Telaga Mengkudu iaitu En.Mahadi bin Abd Rahman,pada masa dahulu terdapat
sepohon pokok sena atau pohon kulai yang amat besar.Pokok ini telah wujud dari
zaman 1850-an lagi.Sebelum itu,terdapat dua ekor burung kelekeng putih yang
tinggan diatas pokok sena dengan membuat sarang dipohon tersebut.Pada masa yang
sama,di bawah pohon itu terdapat kubur yang menyebabkan penduduk kampung tidak
berani untuk melaluinya.Ada diceritakan apabila burung itu lapar pada musim
kemarau,burung itu telah menyambar seorang budak yang kebetulannya sedang
bermain dibawah pohon tersebut tetapi budak itu jatuh kedalam semak.Budak itu
telah menceritakan kajadian itu kepada orang kampung.
Semasa baruh kering,burung itu telah ternampak
sebuah telaga di rumah seorang penduduk kampung.Pada masa itu,penduduk kampung
itu sedang bertani,burung itu telah turun ke telaga tersebut yang ditepinya
terdapat rimbunan pohon-pohon mengkudu.Orang kampung tidak berani untuk bertani
kerana burung itu sering turun untuk minum air di telaga itu pada setiap musim
kemarau.Dalam masa yang sama,ada juga orang kampung ini yang memuja pohon sena
itu untuk mendapatkan nombor ekor pada waktu malam.Oleh itu,burung itu telah
lari kerana takut telurnya diambil oleh penduduk kampung yang sering memuja
pohon itu.Tetapi,ada juga diceritakan pasangan kepada burung itu telah mati dan
menyebabkannya lari dari pohon sena itu.Melalui kejadian ini,orang kampung
telah bersepakat untuk memanggil nama kampung ini sebagai Telaga Mengkudu
tetapi jika ditakdirkan telag aitu tidak wujug,orang-orang kampung ingin meletakkan
nama kampung ini sebagai Kampung Telaga Burung.5
5.En.Mahadi Abd.Rahman,
tahun,Kampung Telaga Mengkudu,21400 Marang,Terengganu.
1.5
KAMPUNG JERONG SEBERANG
Kampung terakhir yang dikaji asal
usul namanya ialah Kampung Jerong Seberang. Kampung ini terletak di dalam
daerah Marang,Terengganu.Kampung ini terletak lebih kurang 20 minit perjalanan
dari Bandar Marang dan 40 minit perjalan dari bandar Kuala Terengganu.
Dianggarkan seramai 686 orang penduduk menetap di Kampung Jerong Seberang yang
majoritinya berbangsa Melayu.Penduduk di sini sejak dahulu lagi telah tinggal
di rumah-rumah yang dibina di tanah masing-masing.Oleh sebab itu,kedudukan
rumah penduduk agak berjauhan antara satu sama lain.Kampung jerong Seberang
mempunyai bentuk muka buminya yang menjadikan sumber pendapatan penduduk pada
masa dahulu adalah berasaskan pertanian.
Menurut JKKK Kampung Jerong
Seberang,En.Abdul Manas bin Bidin,nama kampung ini sangat unik yang pasti
menimbulkan tanda Tanya kepada sesiapa sahaja yang mendengarnya.Pada masa
dahulu,masyarakat di Kampung Jerong Seberang dikatakan tidak pandai menyebut
perkataan “jauh” tetapi telah menyebutnya “jerong”.Diceritakan lagi,selain
daripada kepayahan masyarakat menyebut perkataan “jauh” itu,perkataan
“seberang” telah timbul berikutan kedudukan kampung ini yang dipisahkan dengan
sebatang sungai.Sungai ini telah memisahkan Kampung Jerong Seberang dengan
kampung-kampung lain disekitarnya.
Bagi mengatasi masalah ini,masyarakat
kampung ini telah membina sebuah titi kayu di sungai tersebut.Masyarakat
Kampung Jerong Seberang telah membina titi kayu ini agar penduduk dari kampung
lain boleh menyeberangi sungai dan datang ke kampung ini.Daripada dua peristiwa
inilah yang menyebabkan nama Kampung Jerong Seberang telah digunakan oleh
penduduk kampung dalam meletakkannya sebagai nama kampung.Ekoran dengan
itu,nama Kampung Jerong Seberang telah kekal sehingga ke hari ini.6
6.En.Abdul Manas bin Bidin,44
tahun,JA 9 Kampung Jerong Surau,Wakaf Tapai,21040 Marang,Terengganu.
Komentar
Posting Komentar